Niestety, miałem rację. Przepisy epizodyczne, jako nowy rodzaj przepisów przewidziany w Zasadach techniki prawodawczej, to nieporozumienie. O obawach w tej sprawie pisałem już we wpisie z 9 października 2015 r., ponieważ jeszcze na etapie prac legislacyjnych nad nowelą wprowadzającą rozdział 4a do ZTP byłem przekonany, że zmiana ta jest nieuzasadniona. Dlaczego miałem rację?
§ 29a. stanowi: W przepisach epizodycznych zamieszcza się regulacje, które wprowadzają odstępstwa od określonych przepisów, a których okres obowiązywania jest wyraźnie określony. Innymi słowy, od obowiązujących przepisów wprowadza się czasowy wyjątek, a potem obowiązują z powrotem stare przepisy. Przepisy epizodyczne nie są przepisami przejściowymi, mają inną funkcję.
Skrótowo rzecz ujmując, moje zastrzeżenia do przepisów epizodycznych w ZTP są takie:
- trudno je w praktyce odróżnić od przepisów przejściowych, dostosowujących lub przepisów ustaw czasowych (przyjmowanych na określony czas),
- przepisy (ustawy) epizodyczne to najczęściej legislacyjny eksces, czasowy wyłom w systemie prawa, którego nie powinno się uwzględniać w ZTP jako odrębnego rodzaju przepisów,
- w swojej istocie przepisy epizodyczne to zaprzeczenie podstawowej wartości każdego systemu prawa – trwałości i niezmienności norm regulujących życie społeczne i gospodarcze.
Bardziej szczegółowa analiza i wyczerpujące argumenty na temat przydatności i skutków wprowadzenia przepisów epizodycznych znajdują się w wyszperanym w sieci artykule M. Moras i P. Mroczka Nowelizacja „Zasad techniki prawodawczej”: przepisy epizodyczne. Zgadzam się z autorami na 100%. Kwintesencją rzetelnych wywodów zawartych w artykule jest jeden z jego śródtytułów: Warto zadać sobie pytanie: czy nowelizacja ZTP wprowadzająca możliwość ustanowienia przepisów epizodycznych, w tym ustaw epizodycznych, nie przyczyni się do deprecjacji podstawowych zasad rządzących każdym demokratycznym systemem prawnym? To paradoks, że ZTP stworzone jako narzędzie dobrego tworzenia prawa usankcjonowały i „promują” zwyrodnieniowe przejawy działalności legislacyjnej. Dodatkowo, praktyka legislacyjna pokazuje, że rozdział 4a jest błędnie stosowany. Dowody? Proszę bardzo. Od początku monitoruję przypadki literalnego wyodrębniania przepisów epizodycznych. Coraz śmielej wkradają się do Dziennika Ustaw i projektów, ale w praktyce używane są błędnie – tak jak przewidywałem.
Przykłady:
ustawa z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
Rozdział 11
Przepis epizodyczny
Art. 121. Prezes Prokuratorii Generalnej składa sprawozdanie z działalności Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa za rok 2016 w terminie określonym w art. 3.
Przecież to czystej próby przepis dostosowujący, najzwyklejszy intertemporalny.
projekt ustawy o działalności kosmicznej oraz Krajowym Rejestrze Obiektów Kosmicznych
Rozdział 10
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepis epizodyczny, przejściowy i końcowy
Art. 49. Przepisy o ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej nie mają zastosowania do obiektów kosmicznych wyniesionych w przestrzeń kosmiczną do dnia 31 grudnia 2017 r.
Chyba nikt oprócz tego kto to napisał nie ma wątpliwości, że zacytowany przepis to klasyczny przepis przejściowy.
I na koniec perełka z art. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw
11) tytuł rozdziału 8 otrzymuje brzmienie: „Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy epizodyczne, przejściowe i końcowe”;
12) po art. 62a dodaje się art. 62b w brzmieniu:
„Art. 62b. 1. Taryfy ustalane dla:
1)odbiorców końcowych, z wyjątkiem odbiorców, którzy dokonują zakupu paliw gazowych:
a) w punkcie wirtualnym w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 9 ust. 1 i 2,
b) w postaci skroplonego gazu ziemnego (LNG) lub sprężonego gazu ziemnego (CNG),
c) w trybie przetargów, aukcji lub zamówień publicznych w rozumieniu przepisów o zamówieniach publicznych
– które stosuje się do dnia 30 września 2017 r.,
2)odbiorców paliw gazowych w gospodarstwach domowych, które stosuje się do dnia 31 grudnia 2023 r.
– przez przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na obrót paliwami gazowymi lub na obrót gazem ziemnym z zagranicą podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE.
Genialny pomył, żeby w ustawie z 1997 r. anno domini 2016 zmienić tytuł rozdziału dodając wyrazy „przepisy epizodyczne” i do tegoż rozdziału dodać przepis „epizodyczny” związany z nowelizacją wchodzącą w życie 1 stycznia 2017 r.
Do tej pory tylko w jednym przypadku użycia pojęcia przepisów epizodycznych w ustawie albo projekcie ustawy zastanawiałem się dłużej, czy zrobiono to poprawnie. Chodzi o dział IX ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Efekt zastanawiania jest taki, że do tej pory nie jestem pewien, czy rzeczywiście ustawa ta zawiera przepisy epizodyczne, mimo że tak zatytułowano w niej ów dział IX.
Z dużą dozą pewności zakładam, że praktyka nie ulegnie poprawie. Przepisów epizodycznych nie da się zaimplementować do prawidłowej legislacji. Będą też zapewne przedmiotem zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego, bo pokusa ich używania, a przez to „ocierania się” o granice zasady pewności prawa, zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, będzie usankcjonowana literą „Zasad techniki prawodawczej”. Pozostaje tylko nadzieja, że przepisy epizodyczne epizodycznie zostały wprowadzone do ZTP.
WZ